Omar Khayyam (1048-1122)

Το μέσα, το έξω, αλοίμονο, τα ύψη και τα κάτου,

όλα παιχνίδι μαγικού δεν είναι φαναριού;

ο ήλιος είναι το κερί και εμείς ολόγυρά του

ωσάν σκιές γυρίζουμε ονείρου θλιβερού.

Από τα Rubáiyát
Μτφ. Σωτήρη Σκίπη

Ο έρωτας και το κρανίο

παλιός λυχνοστάτης 

Ο έρωτας είναι καθισμένος στο κρανίο 
                  Της ανθρωπότητας,
Κι ο ασεβής πάνω σ' αυτόν το θρόνο
                  Με γέλιο αδιάντροπο,
Φυσάει στρογγυλές φυσαλίδες
                  Που ανεβαίνουν στον αέρα, 
Καθώς για ν' ανταμώσουν τους κόσμους
                  Στο βάθος του αιθέρα.
Η φωτεινή κι εύθραυστη σφαίρα
                  Παίρνει μεγάλη ορμή
Ραγίζει και φτύνει τη λεπτή της ψυχή
                   Σαν όνειρο χρυσό.
Ακούω το κρανίο στη κάθε φυσαλίδα
                   Να παρακαλεί και να στενάζει:
"Το γελοίο κι άγριο παιχνίδι,
                   Πότε πια θα τελειώσει;
Γιατί αυτό που το σκληρό σου στόμα
                   Σκορπά στον αέρα,
Τέρας δολοφόνο, είναι τα μυαλά μου,
                   Η σάρκα μου και το αίμα μου!"


Charles Baudelaire
"Τα άνθη του κακού"

Jun Miyake

Πειραματικές έρευνες

ή αλλιώς σουρεαλιστικά παιχνίδια

Το αίνιγμα μιας μέρας - Giorgio de Chirico (1914)

Σχετικά με τις ανορθολογικές δυνατότητες διείσδυσης και προσανατολισμού μέσα σε έναν πίνακα: Τζόρτζιο ντε Κίρικο: Το αίνιγμα μιας ημέρας 

Ερωτήσεις

1. Πού είναι η θάλασσα;

2. Πού θα μπορούσε να εμφανιστεί ένα φάντασμα;

3. Πού θα μπορούσε να εμφανιστεί ένας ελέφαντας;

4. Πού θα μπορούσε να εμφανιστεί ένας πελαργός;
5. Περιγράψτε το τοπίο που περιβάλλει την πόλη

6. Πού θα μπορούσε να βρει κανείς νερό;

7. Σε ποιο μέρος θα έκανε έρωτα;

8. Σε ποιο μέρος θα αυνανιζόταν;

9. Πού θα αφόδευε;

10. Φτάνοντας στην πλατεία, ποιον θα επισκεπτόσασταν πρώτον;

11. Ποιον απεικονίζει το άγαλμα;

12. Τι ώρα είναι;

13. Ποιο είναι το πρώτο άτομο που θα έρθει στην πλατεία; Από πού θα έρθει; Πώς θα είναι; Τι θα έρθει να κάνει;

14. Πώς φαντάζεστε το άγαλμα της συζύγου του ανθρώπου που απεικονίζεται στην πλατεία;

15. Ποια διαφημιστική επιγραφή θα βάζατε στο κεντρικό κτίριο της αριστερής πλευράς;

Απαντήσεις

Tristan Tzara

1. 12 χιλιόμετρα πίσω από τις καμινάδες

2. Αριστερά, στο πέρασμα που βρίσκεται ανάμεσα στα δυο κτίρια

3. Ανάμεσα στις δύο καμινάδες, προχωρώντας προς το άγαλμα

4. Στην κάτω δεξιά γωνία του πίνακα, προχωρώντας προς το βάθρο και, παρόλο που θα βρίσκεται στη σκιά, θα ακινητοποιηθεί ξαφνικά εντελώς και θα είναι το ίδιο λευκός με το άγαλμα

5. Παρατημένα αμπέλια, κρεμάλες άτακτα βαλμένες και σε ορισμένα σημεία, χαλίκια σε σήμα αυγών χελιδονιού. Ένα χαλί από νεκρές πεταλούδες ξεκινάει από τη θάλασσα σε ευθεία γραμμή και καταλήγει ανάμεσα στις καμινάδες. Το ραντίζουν με κόκκινο κρασί και με περιττώματα κατσικιών

6. Πουθενά

7. Επειδή ο πίνακας είναι τυφλός, θα έκανε κανείς έρωτα στο φως του ήλιου

8. Γυρίζοντας την πλάτη στον πίνακα

9. Πάνω στο χαλίκι αριστερά

10. Θα πήγαινα να βεβαιωθώ αν τα δυο πρόσωπα είναι πραγματικά

11. Έναν περίφημο εφευρέτη από τον χώρο της αρτοποιίας

12. Πολική ημέρα

13. Ο Βίκτωρ Ουγκώ, ντυμένος κοριτσάκι και παίζοντας τσέρκι, εμφανίζεται στη στέγη του δεύτερου κτιρίου αριστερά, προχωρεί κατά μήκος του, εξαφανίζεται πίσω του και ξαναεμφανίζεται στον φεγγίτη φωνάζοντας "Κούκου"

14. Θα ήταν φτιαγμένη από άσπρο τυρί, όρθια, γυμνή, πίσω από το άγαλμα του συζύγου της και θα κοιτούσε προς την ίδια κατεύθυνση. Καθώς το τυρί θα έλιωνε, θα της έδινε μια φριχτή όψη και όταν θα έλιωνε εντελώς, το άγαλμα της γυναίκας θα έπαιρνε τη μορφή ενός αποικιακού καπέλου που πάνω του θα είχε πέσει πολλή βροχή

15. "BOVRIL" ή "BOULODROME"

"Πειραματικές Έρευνες" (περιοδικό Le surrealisme au service de la Revolution, τεύχος 6, 15 Μαΐου 1933)

*Πρόκειται για συλλογικές δραστηριότητες - η ομάδα συγκεντρώνεται τις περισσότερες φορές στο σπίτι του Μπρετόν - οι απαντήσεις δίνονται  με αυτόματο τρόπο κι επομένως στηρίζονται στην έννοια του τυχαίου. Αλλά έχουν και μια άλλη διάσταση που τις κάνει να μοιάζουν με τις έρευνες και γι' αυτό έχουν μια ετερόκλητη όψη, που είναι μεταβατική ανάμεσα στο παιχνίδι και την έρευνα. Το κάθε μέλος απαντάει σε μια σειρά ερωτήσεων που αφορούν την επέμβαση του ανορθολογικού σε έναν συγκεκριμένο τομέα.

Μάτι

Σε κοιτάζω που με κοιτάζεις, μάτι μου!

Ανέβηκες δεν ξέρω απο που

στην επιφάνεια του προσώπου μου

με το αγέρωχο βλέμμα των λιμνών

και την καθαρή εντολή των καθρεφτών

Με κοιτάζεις

λίγο πιο έκπληκτο απο το μάτι της τσίχλας ή απ' το μάτι

        του φρύνου

που είναι γεμάτα μεταφυσικό τρόμο

και φλέγεσαι απο την παγερή φωτιά

των πρώτων λίθων

Ώ κύκλε μαγικέ, μάτι όλων των όντων!

Μάτι ηφαιστείου κατακόκκινο απο αίματα νοσηρά

μάτι αυτού του μαύρου λωτού

που αναδύθηκες απ' τη γαλήνη του ονείρου

μάτι διαμάντι κομμένο σε τριάντα έξι έδρες

που ατενίζεις τις εκατό χιλιάδες στάσεις του θανάτου

το σύμπαν γυρίζει γύρω σου

μάτι πρισματικό που κυνηγάς τα μάτια των άστρων

και τα οδηγείς στην περιδίνησή σου

που παρασύρεις νεφελώματα ματιών στη μανία σου

και ροδώνες ματιών που είναι ακόμα σκεπασμένοι με βλέφαρα

       κοιμισμένα

δίχτυα ματιών απο την τρίσβαθη θάλασσα

Μάτι μαγνητικό όπου οι χειμώνες ξανασμίγουν υπνωτισμένοι

όπου τα νυχτοχελίδονα τελειώνουν το ταξίδι τους

όπου σβήνουν τσαμπιά φεγγαριών

μάτι του προσώπου μου

ώ παντοδύναμο

Σ' αυτό το μάτι μέσα έρριξα

όλα μου τα ιερά λείψανα

το χρυσό ρολόϊ του παππού μου

και τους καρπερούς ήλιους των εγγονιών μου

τα πάντα είναι κλεισμένα σ' αυτή την άβυσσο με τις χιλιόχρωμες

       ανταύγειες

άβυσσο μεγάλη ίσαμε ένα φουντούκι κρύσταλλο

ένα κρύσταλλο πολύ πιο αγνό απ' την πηγή αυτού του πρωϊνού

μια αγνότητα, απόσταγμα

χιλιάδων αιώνων πετροκάρβουνο και νύχτας

και στο κέντρο της φτερουγίζει ακόμα

ο αρχέγονος σκαραβαίος!

Κατεβαίνω, κατεβαίνω τη σκάλα των συνθετικών ύπνων

προς τους κόσμους του αχάτη όπου αναπαύεται η μήτρα

ανάμεσα στις σάρκες του μαλαχίτη

απο σκαλί σε σκαλί συντρίβω

κρανία θεών και αυγά μέλλοντος

αναζητώντας την ημέρα

στο βυθό των καθρεφτών

Yvan Goll

Φωτογραφίες απο τη σειρά "your beautiful eyes" του Αρμένιου φωτογράφου και επιστήμονα  Suren Manvelyan
Η τεχνική λέγεται μακροφωτογραφία και δεν έχει γίνει καμία επεξεργασία με photoshop κλπ.

Το γεράκι

Ένα γέλιο γυναικείο ακούγεται μακριά. Μια κυρία γελάει κάπου, μακριά μας, κι ο άνεμος φέρνει τον ήχο του γέλιου της μέχρις εδώ.  Μέχρις εδώ, σ' αυτό το έρμο περιγιάλι, κάτω απ' το μολυβή ουρανό, κοντά στ' αφρισμένα κύματα, όπου, στη στάση "τρεις φιλόσοφοι στ' ακροθαλάσσι", ζούμε μέσα σε μια καταθλιπτική μοναξιά. Στα γυμνά πόδια μας φυτρώνουν, λίγο λίγο, φτερά. Ίσως εμείς να 'μαστε αυτός ο θεός Ερμής, τον καιρό της νιότης του.
Αυτή η φοβερή μοναξιά μας! Αυτή η τραγική μοναξιά μας! Γιατί, δεν χωρεί καμιάν αμφιβολία, είμαστε μόνοι, μόνοι, πάντα μόνοι, αιώνια, βασανιστικά, μόνοι. Όλοι. Όλοι. Εμείς, εσείς, όλοι. Όμως εγώ είμαι ο μόνος, πάλι, που δεν την δέχεται την αισχρή τούτη καταδίκη, και διαμαρτύρουμαι, και χτυπιέμαι, και το φωνάζω. Μόνον εγώ. Και μια λεπτομέρεια: η κυρία δεν γελούσε. Έκλαιγε. Μας είχε γελάσει ο άνεμος. Ο άνεμος παρεμόρφωσε τον ήχο. Στο μολυβή ουρανό πετούν πουλιά. Μια βάρκα παλεύει πάνω στ' αφρισμένα κύματα. Είναι μακριά, αλλ' ολοένα πλησιάζει.


Νίκος Εγγονόπουλος